Ben je uit op samenwerking over de grenzen van sectoren heen? Zoek je vruchtbare bodem om transitie écht mogelijk maken door samen te werken in en met verschil? Dan is de tijd rijp om een vitale coalitie te smeden! Wat een vitale coalitie is, en hoe je eraan begint, kan je hier lezen. Hieronder lees je het antwoord op de vraag: wat heb je nodig om van een vitale coalitie een succes te maken? We vatten dit samen in vijf vaardigheden: omgaan met onzekerheid, in- en uitzoomen, omgaan met verschil, een lerende houding en kwaliteitsvolle dialoog voeren.
| Vaardigheid | Wat houdt deze vaardigheid in? Waaraan merk je dat iemand vaardig is? | Wat maakt deze vaardigheid zo belangrijk (in een vitale coalitie)? | Hoe kan je deze vaardigheid versterken? |
| 1. Omgaan met onzekerheid | Je kan ‘blijven staan’ als je heel veel dingen (nog) niet weet. Je blijft rustig in het niet-weten, en je kan die rust overbrengen op andere mensen. Je hebt ankerpunten in andere zaken dan ‘de oplossing’. Je hebt er vertrouwen in ‘dat de volgende tegel wel zal oplichten’. Je vertrouwt jezelf, elkaar en het proces. Kortom: je bent de stilte in de storm, zonder dat je uit de storm gaat staan. | In Vitale Coalities die werken aan transitiethema’s is de voorspelbaarheid laag. Er is veel onzekerheid, je weet veel dingen (nog) niet. Dat is een gegeven en daar moet je zelf én als coalitie mee omkunnen zonder dat het je verlamt. | Benoemen dat je (het) even niet weet, en dat dat ok is. Onderzoeken waar je rust in kan vinden: wat kan voor jou houvast bieden? Dat kunnen steunfiguren, enkele slagzinnen of een bepaalde handeling zijn, zoals een dagelijkse wandeling. Belangrijk is dat je je eigen behoeften daarin kent. Oefenen ‘in het kleine’. Bv. Je laten verdwalen in een stad, een week op vakantie gaan zonder planning, of afspreken met iemand die je niet kent. Op die manier verklein je ook de onzekerheid. |
| 2.In- en uitzoomen | Je overschouwt het geheel (houdt overzicht) én tegelijk focus je op een deel binnen dat geheel. Je legt connectie tussen deel en geheel. Je maakt constant de beweging tussen het grote verhaal en ‘dit is wat we nu te doen hebben’. Je kan op elk moment benoemen wat maakt dat dit of dit belangrijk is in het grote geheel. Je houdt het waarom of waartoe in het oog. Je focust op de missie en op de essentie. Je bent af en toe bezig met details of zijwegen zonder jezelf erin te verliezen. Je ziet goed welke volgende stappen je te zetten hebt. | Er is altijd heel veel te doen, net omdat je met complexe materie bezig bent. Net daarom is het nodig de relatie te blijven zien tussen de verschillende delen en tussen een deel en het geheel. Een vitale coalitie doen werken, duurt enige tijd. Als je te veel met het dagelijkse, de veelheid of randfenomenen bezig bent, wordt het zwaar en vermoeiend. Door je verbondenheid met de why (de missie, de essentie) blijf je gemotiveerd en behoud je energie om te blijven doen wat er nodig is. | ‘Bewakers’ aanduiden als rol (de stem van het geheel of de lege stoel van de missie). Op gezette tijden pas op de plaats houden en reflecteren/evalueren. Aan het begin heel duidelijk stellen wat de finaliteit is. Welke beweging heb je te maken? Van waar kom je & naar waar heb je te gaan? Heldere propositie maken. Die propositie visualiseren en kernachtig formuleren. Dat helpt om telkens te hernemen als rode draad. De golden circle van Sinek helpt om in één beeld de essentie te vatten. De why en de how blijven daarbij redelijk stabiel, terwijl de what verandert. |
| 3.Omgaan met verschil | Je bent meervoudig partijdig: je leeft je in én in het éne standpunt én in het andere. Je hebt ook belangen (en doelen) van anderen te dienen. | Een vitale coalitie is pas interessant als er verschillende partijen deel van uitmaken. Met gelijkgezinden overeen komen is veel makkelijker dan met mensen die voldoende/sterk verschillen van wie jij bent, waar je voor staat. Toch maken net die andere brillen een coalitie vitaal. | Ervoor zorgen dat je zoveel mogelijk boven de waterlijn* haalt. Overtuigingen, waarden, belangen benoemen. Aan het oppervlak brengen waar mensen in de coalitie mee zitten. Rolomkering: je bewust in de plaats van een ander zetten. Zo kan je empathie aanboren en begrip krijgen voor de doelen & belangen van de andere partijen, ook al liggen die niet in lijn met je eigen doelen of belangen. Verschillen durven benoemen en laten zijn, zonder ze te willen oplossen. Het belang van een veilige plek creëren waar je het oneens mag zijn met elkaar. Het ‘agree to disagree’ principe toepassen. |
| 4. Lerende houding | Je durft falen. Niet gewoon als ‘trend’. Je durft werkelijk op je bek gaan. Je bent curieus. Je wilt weten. Je zoekt (levende) bronnen, je schakelt je netwerk in, je toetst af wat je al denkt te weten. (zie ook het principe Curiosità van Leonardo Da Vinci) Je hebt een ambitie voor ogen. Je ervaart daarbij een discrepantie tussen waar je nu staat en waar je wilt staan. Die discrepantie werkt als een elastiek: er trekt iets aan je om beter te worden en meer te weten/kunnen. Je evolueert van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam via bewust (on)bekwaam. Meer uitleg vind je hier. Je experimenteert en probeert uit. Je leert door te doen. | Door de geringe voorspelbaarheid werk je op basis van voortschrijdend inzicht. Zo geraak je stap voor stap dichter bij oplossingen. Dat betekent dat je lessen te trekken hebt uit ervaring. Trial en error is broodnodig omdat er geen vooraf vastgelegd pad is. De reflectie over wat werkt (en wat niet) is cruciaal om kwaliteitsvol bezig te blijven. | Werken met leervragen. Ervoor zorgen dat mensen formuleren waar ze willen op inzetten, waar ze beter in willen worden, … Zorgen voor actieve herhaling van wat je al kent. Daarbij zijn de principes van retrieval practice en interleaving practice dankbaar. Leerloops inbouwen: plan evaluatie in, zodat je het leren verdiept. Falen opzoeken, bewust de mist ingaan, iets spannend doen waarvan je weet dat de kans op slagen relatief klein is (met het oog op leren, niet zomaar). Jezelf, de ander en het systeem in vraag blijven stellen. Je blijvend afvragen of je op de goede weg bent. |
| 5. Kwaliteitsvolle dialoog voeren | Je luistert en je vraagt door. Je wilt niet vooral je eigen gelijk halen. Je durft in verbinding in verschil gaan staan. Je bent zacht voor de relatie (met zorg voor) en hard voor de kwestie (straightforward) waar nodig. Je bouwt verder, in plaats van af te breken. (Ja én, in plaats van ja maar) Je zoekt de stem van de minderheid op. Je verwelkomt én integreert andere standpunten. Je spreekt – ook – vanuit inleving, vanuit je hart en gealigneerd met de uitdaging waar je voor staat. | Pas door kwaliteitsvolle dialoog kan je iets nieuws genereren. Daarrond heb je nieuwe taal te creëren. Je wilt ergens samen uitkomen waar je alleen niet geraakt. Doordat er zoveel verschil aanwezig is, moet je dat boven de waterlijn* krijgen via interactie, door expliciet te maken wat je denkt, voelt, vindt. | Werken met een cocreatiekaartje. Systemische vragen hanteren. Een gespreksstructuur voorzien. Iemand de rol van gespreksleider geven. Werken aan veiligheid in de groep. Holding space… meer daarover lees je hier. Improvisiatietheater doen 🙂 Je leert er alles over accepteren, verder bouwen, werken met datgene dat aanwezig is. |
*De spreekwoordelijke waterlijn is gelinkt aan het ijsberg model van Mc Clelland. Boven de waterlijn (zichtbaar) zit gedrag, onder de waterlijn (onzichtbaar) zitten waarden en normen, overtuigingen, motieven, …
Benieuwd naar meer? Zelf aan de slag gaan rond vitale coalities?
Lees hier meer over de opleiding Vitale Coalities.
Zin om meer achtergrond te verwerven over deze vaardigheden? Duik in (één van) deze boeken:
- Krznaric, Roman (2015). Een revolutionair boek. Empathie. Ten Have uitgeverij.
- Vanderbilt, Tom (2021). Beginners. De bijzondere kracht van een leven lang leren. Volt uitgeverij.
- Plett, Heather (2021). De kunst van holding space. Lessen in liefde, loslaten en leiderschap.Uitgeverij Het Noorderlicht.
- Kahane, Adam (2017). Collaborating with the Enemy: How to Work with People You Dont Agree with or Like or Trust. Berret-Koehler Publishers.
- Bakker, Siets (2018). Rake vragen. Breng beweging in situaties die vastzitten. Siets Bakker Publications.
- Stam, Jan Jacob (2017). Tegen de stroom mee waaier. Uitgeverij Het Noorderlicht.
- Kramer, Jitske (2019). Deep democracy. De wijsheid van de minderheid. Boom Uitgeverij.