Voor ik ondernemer was en Tweeperenboom oprichtte, werkte ik in de bankwereld. Daar, alsook in mijn economische studies, leer je vooral om dingen te plannen, te voorzien én te voorkomen. En dat is net waar dit verhaal niet over gaat: ‘Never waste a good crisis’.  

“Just because it wasn’t planned,  it doesn’t mean we weren’t prepared for it.”

Zeilen met een doel

Ik begin graag met een verhaal over zeilen. Zelf weet ik daar amper iets van, maar mijn man volgde recent een uitgebreide zeilcursus. Hij leerde er o.a. hoe je koers houdt, iets belangrijks wanneer je afhankelijk bent van het complexe spel tussen lucht, wind en andere factoren. 

De kapitein legde hem uit dat hij zich moet focussen op zijn einddoel, zijn bestemming. Waar wil hij naartoe varen? Daarna kies je een tweede punt en vervolgens zorg je dat deze twee punten altijd op 1 lijn liggen: de merkenlijn. Zolang de twee punten op één lijn blijven liggen, lig je op koers, anders dien je bij te sturen. 

Toeval bestaat niet

Ook bij Tweeperenboom passen we deze techniek toe in complexe verandertrajecten, wanneer we ergens willen geraken. Want je hebt dan dat ene toekomstbeeld, maar het is een kwestie van dit te vertalen naar informatie vandaag zodat je weet of je op koers zit of niet. 

Heel concreet werken we met toekomstscenario’s. We ontwerpen meerdere mogelijke scenario’s en vertalen die naar vandaag. Zo kan je herkennen wat zich aan het afspelen is in relatie tot die verschillende mogelijke toekomsten. Die methodiek werkt het beste wanneer je dit in groep doet, want dan herken je samen de zaken die zich aan het afspelen zijn. Je bouwt als het ware aan een collectief geheugen. En dat doet mij meteen aan deze quote denken: 

“Het toeval begunstigt enkel zij die er klaar voor zijn.”

Dingen die als toeval aanvoelen, zijn vaak geen toeval. Het is gewoon omdat je heel alert bent, dat je het herkent. Dat je de merkenlijn van de organisatie herkent en weet hoe je moet bijsturen om op koers te blijven. 

Van coöperatie naar coöperatie 

Het verhaal dat volgt is een voorbeeld van toeval herkennen. Daarvoor blikken we terug naar  vroeger toen er in het gebouw van Tweeperenboom een coöperatieve winkel gehuisvest was: De Welvaert. Toen wij in 2012 het gebouw kochten, kregen we van de vorige eigenares het telefoonnummer van Jeanneke, de dame die in de jaren ’60 van de vorige eeuw de winkel uitbaatte, met de tip om haar eens te contacteren als we tijd hadden. 

Het duurde uiteindelijk drie jaar voor we Jeanneke over de vloer kregen. Toen ze bij ons op bezoek kwam, liep ze over van verhalen. En ze had het niet alleen over De Welvaert, maar ook over dat ene vervallen pand, achter ons huis. Dat was van haar broer, een smid, zo bleek, en de tuinen van de winkel en van de smidse waren verbonden met elkaar. Haar verhaal over verbondenheid intrigeerde ons. Onze droom voor Tweeperenboom is immers om een plek te creëren waar je kan leren, niet alleen in ons gebouw, maar in het hele dorp. En dus zou dat pand wel eens een stukje kunnen zijn van de puzzel, een puntje in de koers die wij wilden varen. 

Drie weken later stond het pand te koop. Dat zou ons nooit opgevallen zijn moest Jeanneke er niet over verteld hebben. We konden snel reageren. En gelukkig maar, want er kwamen nog andere biedingen binnen. Samen met mede-investeerders pand kochten we het pand, puur op basis van het verhaal van Jeanneke en de connectie met Tweeperenboom.  Vijf jaar later, in 2020, openden we er “De Smederij”. 

Leer denken als een ondernemer

Ondernemersdenken is intussen deel van ons DNA geworden en we leren nog elke dag bij. Wil je jouw crisisvaardigheden ook op punt stellen? Stel jezelf dan de volgende vragen:

• Welke koers wil je varen? Wat is je missie en welke impact wil je realiseren? 
• Hoe vertaal je die toekomst naar vandaag? Hoe herken je toeval en hoe stuur je bij?
• Heb je de juiste ondernemersingesteldheid? 

Dat laatste is iets anders dan ‘managementdenken’. Met een management mindset vertrek je vanuit het doel en ga je op zoek naar de nodige middelen (‘causation’ volgens het model van prof. Sarasvathy). Een ondernemer daarentegen vertrekt vanuit de beschikbare middelen, en creëert van daaruit verschillende mogelijke doelen (‘effectuation’). 

Stel jezelf eens de vraag wat voor type kok je bent. Bekijk je jouw kookboek om eerst een recept te kiezen en haal je vervolgens de juiste ingrediënten in huis? Of trek je de koelkast open, kijk je welke ingrediënten je hebt en maak je daar een gerecht mee? 

Het eerste is een management mindset, het tweede een ondernemers mindset. Beiden zijn waardevol en beiden zijn nodig. Maar in een crisisperiode ben je vooral met het tweede gebaat.

Drie concrete tips om een crisis het hoofd te bieden

Welke ingrediënten zijn nodig om te blijven bewegen in een crisis, om wendbaar te blijven? 

1. Ga voor impact (keer terug naar de essentie van jouw organisatie)
2. Herken toeval (zorg dat je vanuit het toekomstdenken informatie kan herkennen die relevant is voor je doel)
3. Durf en doe (onderneem stappen en heb een ondernemers mindset)