“De toekomst is uitdagend en onzeker, maar als er één ondernemingsvorm is met de tools om hem tegemoet te treden, dan is het de coöperatie!”
Het zijn niet onze woorden. Wel die van Hans Diels, toekomstdenker en expert geopolitiek bij Etion. Hans bracht een keynote met als titel ‘Tijdreizen voor beginners’ op de Dag van de Coöperatie op 5 december 2024, georganiseerd door Coopkracht. Een hoogdag voor al wie wie vanuit de coöperatieve bril de toekomst wilde verkennen.
Collega’s Nele Smets, Anouk De Weerdt en Saskia Vandeputte tekenden present op de rijkgevulde vormings- en ontmoetingsdag. Het was een plezier om mensen van heel diverse coöperaties te ontmoeten. In de voormiddag doken we samen in een vakkundig begeleide toekomstoefening aan de hand van de scenariomethodiek. De namiddag bracht tal van workshops.
Deze vijf lessons learned delen we graag met al wie op zoek is naar manieren om toekomstbestendig, duurzaam en inclusief te ondernemen.
- “Hoeveel is genoeg?” Het is de leidvraag van Jonas Van der Slycken, professor gespecialiseerd in circulaire economie en ruimtelijke economie. Hij maakte deze vraag concreet aan de hand van een fijne opstellingsmethodiek die ons confronteerde met vragen als: hoe groot mag de loonkloof zijn? Hoe groot mag de lottopot zijn? Meer lees je in zijn boek ‘Genoeg voor iedereen. Naar een economie die zorgt voor mens en planeet.”
- Een diversvaardige onderneming denkt eerst na over gewenste effecten (bv. openhartigheid verhogen) en dan over mogelijke interventies die daartoe kunnen bijdragen (bv. een kader aanbrengen rond psychologische veiligheid). Het is verleidelijk om in actie te schieten zonder na te denken over de gewenste impact. Theory of change, dus. Bovendien gaat diversvaardigheid over veel meer dan zichtbare verschillen. Zo spelen ook ‘mannelijke’ en ‘vrouwelijke’ normen een rol. Dat alles leerden we bij in de workshop van All Things Human.
- Als (meer) samenwerking de toekomst is, popt de vraag op met wie we moeten samenwerken. Met Tweeperenboom cv zeggen we: met heel de maatschappelijke vijfhoek. Dus ja, ook met de ‘harde’ profitsector die eerder/meer winstgedreven is, terwijl coöperaties meer gericht zijn op impact. Het zwart/wit onderscheid (of winst of maatschappelijke impact) of denken in termen van ‘de vijand’ gaat ons daarbij niet verder helpen. We kunnen het boek ‘Collaborating with the enemy’ alleen maar aanraden. Zonder naïef te zijn of blind mee te gaan in ‘social washing’, hebben we samen werk te maken van een meer duurzame, inclusieve en veerkrachtige wereld. En zo blijkt opnieuw dat samenwerking niet neutraal is, het is een keuze.
- Hans Diels onderstreepte het belang van verbeelding. Het is één van de vier vermogens die we bij Tweeperenboom als hefboom inzetten om doorbraken te realiseren rond taaie maatschappelijke vraagstukken. Bij verbeelding horen verhalen. Lees eens de twee fragmenten hieronder uit The ministery of the future. Welk fragment raakt het meest en brengt je in beweging?
- Werken met toekomstscenario’s bleek opnieuw een krachtige methodiek om op een analytische én verbindende manier het vermogen ‘verbeelden’ samen in de praktijk te brengen. Het gaat niet over de scenario’s op zich, wel om voorbereid te zijn op de toekomst. “Als je de toekomst al eens hebt bezocht, dan herken je ze wanneer ze zich aandient.” Knap hoe we dit in een snelkookpan hebben mogen ervaren. We begonnen met eigen vragen die ons bezig houden rond coöperatief ondernemen, om dan toekomstscenario’s te maken en die vervolgens – in het licht van onze eigen vragen – na te bespreken in een panelgesprek. Mooie opbouw, knap gefaciliteerd door Alain Wouters, Tom Wouters (Hefboom) en Jos Motmans, en aangename cocreatie. (*)
Internationaal jaar van de coöperatie
2025 is het internationaal jaar van de coöperatie. Omdat meer dan ooit deze boutade geldt: “alleen ben je sneller, samen geraak je verder”. Voor ons, bij Tweeperenboom, zijn het geen loze woorden. Elke dag ondervinden we bij klanten en partners én binnen onze eigen coöperatie dat samenwerken uitdagend is. It’s not a walk in the park. Maar het is de enige manier om systemen in beweging te brengen en transitie waar te maken.
Nood aan verbeelding?
Heb jij met jouw organisatie(netwerk) ook nood aan verbeelding om futureproof te zijn? Smaakt dit naar meer? Neem contact op via info@tweeperenboom.be of neem rechtstreeks contact op met één van onze collega’s.
Ben je geprikkeld om als leidinggevende, begeleider, projectleider … sterker te staan in de 4 doorbraakvermogens? Dan is onze Masterclass Doorbraakarchitect iets voor jou! Meer info via roel@tweeperenboom.be
(*) Voor de kenners van scenarioplanning: we leerden bij op basis van welke criteria je op een geïnformeerde manier drijvende krachten voor het scenariokader (assenstelsel) kan kiezen:
- Zorg ervoor dat de drijvende krachten zo onafhankelijk mogelijk van elkaar zijn (geen correlatie).
- In de massa drijvende krachten: hoeveel zijn er écht die ertoe doen?
- Duik onder de ijsberg: welke drijvende krachten zijn structureel. Welke vormen de dieptestructuur van de (toekomstige) samenleving?
- Kies zo mogelijk een transactionele (eerder organisatie-intern) en een contextuele (omgevingsgericht) drijvende kracht.
- Welke combinatie van drijvende krachten biedt ons het meeste kans op boeiende scenario’s waar we veel van kunnen leren?
- Welke combinatie van drijvende krachten is relatief makkelijk communiceerbaar (ook afhankelijk van je doelpubliek uiteraard)?