Tweeperenboom is een coöperatieve die mensen, organisaties en sectoren begeleidt om doorbraak te maken in een alsmaar sneller veranderende en complexe maatschappij. Dat zijn heel wat ingewikkelde woorden in één zin – en het is nog maar de eerste zin van onze missie.
Laat ons beginnen met het woord “coöperatieve”. Wat is dat, een coöperatie? Een coöperatie is een vorm van zelforganisatie, een juridische structuur, waarin gebruikers samenwerken. Dat kunnen bijvoorbeeld zijn: leveranciers of producenten, ondernemingen, consumenten, burgers of werk(nem)ers. Denk maar aan drukkerij Acco of Wereldcafé.coop (consumentencoöperaties), Ecopower (burgercoöperatie) of Thuisverpleging Meerdael (werkerscoöperatie).
Een coöperatie is echter meer dan een juridische structuur: het is een ondernemingsmodel. Coöperatief ondernemen draait rond samen ondernemen, samen verantwoordelijkheid nemen en samen de meerwaarde delen. Deze drie fundamenten vertalen zich ook als volgt: elke gebruiker – of vennoot – van een coöperatie heeft drie soorten relaties met de coöperatie:
- Een transactierelatie: de vennoot gebruikt de diensten van de coöperatie (als klant, als werker, als ondernemer…);
- Een zeggenschapsrelatie: de vennoot controleert, bestuurt en beslist mee in de democratische besluitvorming van de coöperatie;
- Een eigenaarschapsrelatie: de vennoot is eigenaar van de coöperatie, brengt kapitaal in en deelt in de winst.
Op de website van Coopkracht, hét netwerk voor coöperaties in Vlaanderen, lees je meer over de definitie en de eigenheid van coöperaties en over de zeven coöperatieve principes die de Internationale Coöperatieve Alliantie (ICA) heeft gedefinieerd.
In het ecosysteem van Tweeperenboom kom je al snel heel wat coöperaties tegen: zo is Tweeperenboom uiteraard zelf een coöperatieve, én is ze één van de oprichters van De Smederij cvba en vennoot van Cement cvba. Eén van de oprichters van Tweeperenboom, Bert Smits, stond bovendien mee aan de doopvont van Levuur cvba én van Schoolmakers cvba. Je ziet, we zijn gebeten door het coöperatief gedachtegoed!
Eén van de belangrijke grondleggers van dat gedachtegoed is Friedrich Raffeisen, een Duitse burgemeester uit de 19de eeuw. In zijn strijd tegen armoede stelde hij vast dat liefdadigheid geen soelaas bracht en hij koos voor een resoluut andere aanpak: zelfhulp. Arme boeren kwamen samen om zichzelf en elkaar te helpen. Wat ons bij Tweeperenboom hier erg in aanspreekt, is precies de combinatie van én solidariteit én ondernemerschap. Vandaag krijgen we vaak de vraag of Tweeperenboom nu profit of non-profit is? Een vraag die we vaak met een zucht beantwoorden. Immers, waarom moet dat of-of zijn? Wij geloven dat dat beslist én-en kan zijn.
Naast solidariteit en ondernemerschap, die eigen zijn aan het coöperatief model, spreekt ook het aspect van eigenaarschap ons aan. We geloven dat als je eigenaar bent (van een onderneming in dit geval), dat dat ook een bepaald engagement genereert. Je vindt het mee belangrijk en neemt samen beslissingen.
Bovendien stond het al in de sterren geschreven dat Tweeperenboom een coöperatieve zou worden, zelfs los van al het gedachtegoed. Want we zijn gehuisvest in een gebouw waar in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw de Welvaert winkel hield, niet toevallig ook een coöperatie!
Tweeperenboom zelf is een buitenbeentje: we passen niet helemaal in het hokje van de werkerscoöperaties of van één van de andere standaard types. Tweeperenboom is, wat ze bij Cera een ‘multistakeholder coöperatie’ noemen: verschillende soorten gebruikers zijn samen vennoot. Meer bepaald zijn de peren-vennoten ofwel werkende vennoten (onze doorbraakarchitecten), ofwel ondersteunende vennoten (ambassadeurs die hun netwerk, kennis en kapitaal ter beschikking stellen). Dat creëert reliëf in onze organisatie, meer zelfs: het creëert diversiteit en complexiteit. En dat is geen toevallige keuze! Immers, als onze missie erin bestaat om mensen, organisaties en sectoren te ondersteunen om met complexiteit om te gaan – dan moeten we dat zélf ook doen, of straffer nog: zelf zijn.
Over Tweeperenboom als multistakeholder coöperatie, en over de positieve keuze voor diversiteit als hefboom in complexe systemen, schreef oprichtster Nele Smets onlangs een eindwerk. Dit werk maakte deel uit van een postgraduaat ‘coöperatief ondernemen’ dat Nele volgde aan de KU Leuven in het schooljaar 2018-2019 en met grootste onderscheiding afrondde. Heb je zelf interesse om deel te nemen aan dit postgraduaat, dan kan je je hier inschrijven voor de tweede lichting!
Overweeg je om zelf een coöperatie op te starten, of wil je je verder verdiepen in specifieke thema’s, dan raden we van harte het advies op maat en het opleidingsaanbod van Cera aan. Of spring eens binnen voor een babbel bij Tweeperenboom!